Brouwerijcontracten en de gedragscode
Horeca Vlaanderen, Horeca Brussel, Horeca Wallonië, De Belgische Brouwers en de Federatie van Belgische drankenhandelaars ondertekenden in december 2015 een gedragscode die de brouwerijcontacten voor een deel heeft versoepeld. De vaak erg strikte contracten tussen brouwers en horecaondernemers waren al lang een doorn in het oog van die ondernemers. Bijgevolg heeft Horeca Vlaanderen ervoor gezorgd dat de materie in een wettelijk kader is gegoten.
Wat is een brouwerijcontract?
Wanneer een horeca-uitbater een overeenkomst sluit met een brouwerij of drankenhandelaar en aan die overeenkomst is een drankafnameverplichting gekoppeld, dan spreekt men van een drankafnamecontract of brouwerijcontract.
Een brouwerij of drankenhandelaar kan een horecaondernemer drankafnameverplichtingen opleggen zoals een exclusieve bevoorrading of minimale afnameverplichting. In ruil hiervoor belooft de brouwerij of drankenhandelaar dan bijzondere financiële of economische voordelen toe te kennen aan de horecaondernemer. Denk aan de verhuring van het café of het verstrekken van meubilair of materiaal.
Horeca Vlaanderen stelt echter al langer vast dat dergelijke regeling niet altijd even voordelig is voor een horeca-uitbater. En onze bezorgdheden kregen ook al gehoor van politici. Op initiatief van ministers Peeters en Borsus werden, in 2015, de partners samengeroepen, met een gedragscode als gevolg. Door zo'n code heeft een horecaondernemer meer vrijheid, transparantie en rechtszekerheid. De volledige problematiek is hiermee (nog) opgelost, maar er is een belangrijke stap richting ondernemersvrijheid gezet.
Versterking positie horecaondernemer
De afgesloten gedragscode bepaalt dat een aantal clausules in de brouwerijcontracten per definitie worden verboden. Zo mag de brouwer of drankenhandelaar geen verplichtingen meer opleggen betreffende openingsuren of –dagen (als de horecabestemming van het onroerend goed wordt nageleefd), private aankopen, toekomstige uitbatingen en verkoopprijzen. Hierdoor heeft de horecaondernemer (terug) meer zeggenschap over zijn zaak, wat het ondernemerschap versterkt.
Minimale afnameverplichtingen
Het blijft mogelijk voor brouwerijen en drankenhandelaars om horecaondernemers te verplichten om periodiek een minimale hoeveelheid dranken af te nemen. Dankzij de gedragscode moet men echter wel uitgaan van een realistische benadering, ook rekening houdend met een correct rendement voor alle partijen. Daarnaast worden situaties van overmacht verplicht in rekening gebracht en zijn er in geval van verbreking afspraken over maximale vergoedingen. Denk hierbij aan de uitvoering van openbare werken van lange duur die een directe impact hebben op de bereikbaarheid van de horecazaak.
Exclusiviteit
In de gedragscode zijn afspraken gemaakt om de exclusiviteit deels in te perken. Zo is er geen exclusiviteitsverplichting meer mogelijk voor alle goederen die geen dranken zijn én warme dranken, met uitzondering van koffie. Eveneens is er een kleine opening wat de exclusiviteit voor bieren betreft: cafébazen zullen vrij minstens twee speciaalbieren op fles mogen kiezen. Wel belangrijk om mee te geven, is dat deze laatste uitzondering niet geldt voor cafés die in eigendom zijn van een brouwer of drankenhandelaar, diens familie of een verbonden vennootschap.
Initieel waren deze versoepelingen enkel van toepassingen voor contracten afgesloten, verlengd of gewijzigd vanaf 1 maart 2016. Vanaf 1 maart 2018 zijn ze echter ook van toepassing voor alle bestaande contracten.
Gedragscode 2.0
Doorheen de jaren is gebleken dat er toch nog enkele hiaten zijn in de gedragscode, waardoor de zorgen omtrent brouwerijcontracten nog steeds niet van alle schouders van horecaondernemers zijn gevallen. Zo wil Horeca Vlaanderen o.a. de exclusiviteit nog sterker inperken, maar de Europese wetgeving laat brouwers en drankenhandelaars toe om dit te bedingen. In 2023 vond daarom een evaluatie van de gedragscode plaats, en in juni 2025 werd een nieuwe versie van de Gedragscode voor goede relaties tussen brouwers, drankhandelaars en de horecasector.
Belangrijke verbeteringen in de Gedragscode 2.0:
- Een ruimer toepassingsgebied, wat zorgt voor meer rechtszekerheid in de uitvoering van de contracten en een gelijk speelveld.
- Horecafederaties, in overleg met brouwers en drankhandelaars, engageren zich om binnen het jaar na ondertekening een kwalitatieve opleiding uit te werken, zodat horeca-uitbaters hun zaak professioneler kunnen beheren.
- Betere informatievoorziening voor horeca-uitbaters vóór het ondertekenen van contracten, met gestandaardiseerde documenten en meer transparantie over drankprijzen, met behoud van de standaard bedenktijd van 14 kalenderdagen bij de start van de overeenkomst.
- Een forse uitbreiding van verboden clausules, zoals onrechtmatige prijswijzigingen en het verbreken van huurcontracten wegens niet voldoen aan afnamequota.
- De regels inzake exclusiviteit voor sterke dranken en speciaalbieren worden ten gunste van de horeca-uitbaters verduidelijkt: 1) Voor minimum twee speciaalbieren op fles wordt nog steeds afgeweken van de exclusiviteit die de Europese regels toestaat. 2) Voor sterke dranken worden de regels vereenvoudigd en hebben de horeca-uitbater en de drankenhandelaar/brouwer meer vrijheid om tot een gezamenlijk akkoord te komen.
- Een versterkte rol voor de Verzoeningscommissie (FOD Economie), met focus op overleg in plaats van rechtbanken, wat sneller, goedkoper en sectorspecifiek is.
Belangrijk om ook nog mee te geven: de Gedragscode 2025 zal de Gedragscode 2015 vervangen en in werking treden vanaf de tiende dag na de ondertekeningsdatum van vandaag, op 16 juni 2025 dus. De vernieuwde afspraken zullen van toepassing zijn op alle drankafnameovereenkomsten die vanaf 16 juni 2025 worden gesloten, verlengd, vernieuwd of gewijzigd.
Voor ondernemers die een contract lopende hebben, is het goed om te weten dat:
- Voor drankafnameovereenkomsten die op 16 juni 2025 reeds lopende zijn, zal de Gedragscode 2025 de Gedragscode 2015 vervangen vanaf 1 januari 2026, behoudens enkele uitzonderingen bepaald in de Gedragscode 2025.
- Voor drankafnameovereenkomsten die op 16 juni 2025 reeds lopende zijn en verbonden zijn met een handelshuur of concessie van de uitbatingslocatie, zal het voorkeurrecht m.b.t. de sterke dranken in werking treden wanneer de verbonden handelshuur of concessie wordt verlengd, vernieuwd of gewijzigd en dit ten vroegste vanaf 1 januari 2026.
“Dit akkoord over een hernieuwde gedragscode was noodzakelijk om tegemoet te komen aan de aanbevelingen van diverse instanties." zegt Matthias De Caluwe, CEO van Horeca Vlaanderen. "Het biedt duidelijkheid en zekerheid aan onze horecaondernemers in deze uitdagende tijden. Zonder dit akkoord zou de vorige gedragscode zijn komen te vervallen, waardoor de situatie op het terrein mogelijk zou terugkeren naar die van vóór 2015. Een scenario dat we absoluut wilden vermijden. Met deze stap verstevigen we het fundament, maar we bouwen uiteraard volop verder aan meer vrijheden voor onze ondernemers.”
Voor meer informatie en de volledige Gedragscode (2025) kan u terecht op de website van de FOD Economie.